Μη επιτεύξιμοι μακροπρόθεσμα οι στόχοι για την ανάπτυξη και το πλεόνασμα: ΔΝΤ

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους αναφέρει ότι τα μέτρα που αποφάσισε το Eurogroup τον Ιούνιο βελτιώνουν σημαντικά τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, αλλά μακροπρόθεσμα παραμένουν οι αμφιβολίες λόγω των πολύ αισιόδοξων στόχων.

Οι στόχοι και για την ανάπτυξη και για το πλεόνασμα χαρακτηρίζονται ως μη διατηρήσιμοι μακροπρόθεσμα, καθώς τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι είναι πολιτικά μη ρεαλιστικοί.

Τοποθετεί πάντως χρονικά το πρόβλημα στο 2038, οπότε το Eurogroup λογικά θα απαντήσει «κανένα πρόβλημα, αφού ήδη έχουμε δεσμευθεί ότι το 2032 θα ξαναδούμε την κατάσταση και αν χρειαστεί θα πάρουμε νέα μέτρα».

Σε ρόλο επόπτη αναμένεται να παραμείνει το ΔΝΤ

Δεν προχωράει η υπόθεση του δανειακού προγράμματος στην Ελλάδα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αφού οι διαφορές με τις «ΑΑΑ» χώρες της Ευρωζώνης παραμένουν ως επί το πλείστον αγεφύρωτες μετά και τις διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν στο Whistler του Καναδά στα πλαίσια της Συνόδου Υπουργών Οικονομικών του G7.

Παρά τη συγκρατημένη αισιοδοξία που προκάλεσε η παρουσία της διευθύντριας του ΔΝΤ Christine Lagarde στις συζητήσεις στο Whistler για το ελληνικό χρέος, οι διαφωνίες για το ύψος, τη μορφή και τους όρους της ελάφρυνσης του χρέους συνεχίστηκαν. Σύμφωνα με αξιωματούχους, υπήρξε μικρή πρόοδος και οι συζητήσεις θα συνεχιστούν την επόμενη εβδομάδα. Ο χρόνος όμως για μια συμφωνία που θα επέτρεπε την έγκριση της πιστωτικής γραμμής των 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο φαίνεται να εξαντλείται. Όπως ανέφερε αξιωματούχος την Πέμπτη, η χρονική διορία για τη σύναψη συμφωνίας είναι η Δευτέρα 4 Ιουνίου.

Οι διαφωνίες συνίστανται σε δυο κυρίως ζητήματα: α) στην επέκταση της λήξης των διακρατικών δανείων του 1ου Μνημονίου («Greek Loan Facility»), ύψους περίπου 52 δισεκατομμυρίων ευρώ, και β) την εμπροσθοβαρή εφαρμογή όλων των μέτρων εντός του 2018, χωρίς την ύπαρξη αιρεσιμότητας και περιοδικών ελέγχων από τους θεσμούς. Οι «ΑΑΑ» χώρες (Γερμανία και Ολλανδία βασικά) δεν δέχονται την επέκταση του GLF, προφανώς για λόγους πολιτικού κόστους. Το δάνειο αυτό αρχίζει να ωριμάζει το 2020 και σύμφωνα με διπλωμάτη μιας εξα αυτών των χωρών, ‘η σταδιακή αποπληρωμή του δανείου αυτού θα είναι η καλύτερη διαφήμιση προς τους ψηφοφόρους των χωρών μας πως τα δάνεια της Ελλάδας αποπληρώνονται και δεν θα χαριστούν’. Όσον αφορά την αιρεσιμότητα, υπάρχουν δεσμευτικές αποφάσεις των κοινοβουλίων της Γερμανίας και της Ολλανδίας για τους όρους έγκρισης της ελάφρυνσης του χρέους, οι οποίες είναι ‘πολιτικά τοξικό να αναθεωρηθούν, πόσω μάλλον να παρακαμθούν με κάποιον τρόπο΄, όπως ενέφερε ο ίδιος διπλωμάτης. Οι χώρες της Ευρωζώνης απαιτούν επίσης τη θέσπιση ρήτρας βάση της οποίας θα ακυρώνονται αυτομάτως τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν επιτύχει τους στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% επί του ΑΕΠ μέχρι και το 2022.

Centeno: Δεν είναι απαραίτητο να εγκρίνει το ΔΝΤ την ελάφρυνση του χρέους

Σε αυτό το πλαίσιο μπορούν να ερμηνευθούν οι δηλώσεις του Προέδρου του Eurogroup Mário Centeno στο Reuters, σύμφωνα με τις οποίες δεν είναι απαραίτητη η έγκριση του Ταμείου στο πακέτο ελάφρυνσης του χρέους για να πεισθούν οι αγορές για τη φερεγγυότητά του. “Θεωρώ ότι ο κόσμος θα μπορέσει να δει το συνολικό πακέτο που θα συμφωνηθεί και το ΔΝΤ θα συνεχίσει να είναι συμβεβλημένο και στο μέλλον ό,τι και να συμβεί, λόγω της ήδη μεγάλης χρηματοδοτικής έκθεσής του στην Ελλάδα”, δήλωσε ο Centeno. Η δήλωση αυτή του Centeno μπορεί να ερμηνευθεί και ως προάγγελος της μη έγκρισης από το Ταμείο της μελέτης βιωσιμότητας του χρέους που θα συντάξει ο ESM και θα εγκρίνει το Eurogroup. O Πρόεδρος του Eurogroup δήλωσε ακόμη πως η ελάφρυνση θα αφορά στα δάνεια του 2ου Μνημονίου προς την Ελλάδα, κάτι που σημαίνει πως έχει αποκλειστεί η ελάφρυνση του GLF. Ο Πορτογάλος Υπουργός Οικονομικών είπε ότι εξετάζεται η επέκταση της λήξης και η αύξηση της περιόδου χάριτος για τα δάνεια του EFSF, τα οποία ανέρχονται σε 131 δισεκατομμύρια ευρώ.

Τελευταία προθεσμία η Δευτέρα για συμφωνία με το ΔΝΤ: αξιωματούχος

Τελευταία ευκαιρία για συμφωνία ανάμεσα στην Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για το ζήτημα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους είναι η Σύνοδος των Υπουργών Οικονομικών του G7 στον Καναδά, σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο τον οποίο επικαλείται το Reuters.

Η Σύνοδος θα διεξαχθεί στο Whistler του Καναδά από την Πέμπτη μέχρι το Σάββατο και σε αυτή θα λάβουν μέρος εκτός των Υπουργών Οικονομικών και οι διοικητές των Κεντρικών Τραπεζών του G7. Τα χρονικά περιθώρια για συμφωνία πλέον έχουν σχεδόν εξαντληθεί και όπως δήλωσε ο αξιωματούχος η συμφωνία πρέπει να κλείσει το αργότερο μέχρι τη Δευτέρα, αλλιώς το Ταμείο πιθανότατα δεν θα συμμετάσχει καθόλου στο ελληνικό πρόγραμμα.

Το βασικό σημείο διαφωνίας ανάμεσα στο ΔΝΤ και την Ευρωζώνη παραμένει το ζήτημα της αιρεσιμότητας των μέτρων της ελάφρυνσης του χρέους και της απαίτησης της Γερμανίας, της Ολλανδίας και άλλων χωρών να μην δοθεί άπαξ και συνολικά η ελάφρυνση του χρέους αλλά να δίδεται ανά 1 ή 2 χρόνια με βάση τις εκθέσεις προόδου που θα συντάσσουν οι θεσμοί. Σύμφωνα με πληροφορίες πάντως της Süddeutsche Zeitung, οι Γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες έχουν αποφασίσει πλέον να μην επιμείνουν στη συμμετοχή του Ταμείου και χρηματοδοτικά στο πρόγραμμα.

Το Συμπληρωματικό Μνημόνιο της 4ης αξιολόγησης

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το 40σέλιδο Συμπληρωματικό Μνημόνιο της 4ης αξιολόγησης, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα προαπαιτούμενα για το κλείσιμο της αξιολόγησης αλλά και του 3ου Μνημονίου συνολικά.

Εδώ ολόκληρο το κείμενο:

View this document on Scribd

Έκλεισε η τεχνική συμφωνία με τους θεσμούς για την 4η αξιολόγηση

Ολοκληρώθηκε το απόγευμα του Σαββάτου η τεχνική συμφωνία («staff-level agreement») μεταξύ της ελληνικής Κυβέρνησης και των ευρωπαϊκών θεσμών για την τέταρτη (και τελευταία) αξιολόγηση του προγράμματος του ESM.

Οι θεσμοί εξέδωσαν την ακόλουθη ανακοίνωση:

Η αποστολή των θεσμών ολοκληρώθηκε σήμερα [Σάββατο] στην Αθήνα.

Επιτεύχθηκε συμφωνία, σε υπηρεσιακό επίπεδο, ως προς μία απαραίτητη δέσμη μεταρρυθμίσεων προκειμένου να ολοκληρωθεί επιτυχώς η 4η αξιολόγηση του προγράμματος του ΕΜΣ. Η σημερινή συμφωνία θα παρουσιαστεί στη σύνοδο του Eurogroup στις 24 Μαΐου 2018.

Οι Ελληνικές αρχές σκοπεύουν να προχωρήσουν στην ταχύτερη δυνατή υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων, πριν από τη σύνοδο του Eurogroup στις 21 Ιουνίου 2018. Για το σκοπό αυτό, η εντατική συνεργασία των θεσμών με τις ελληνικές αρχές θα συνεχιστεί και στις επόμενες εβδομάδες.

Η Κυβέρνηση φαίνεται ικανοποιημένη από τη συμφωνία και ο Υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος έκανε την ακόλουθη δήλωση:

Σήμερα έχουμε μια τεχνική συμφωνία (Staff Level Agreement) η οποία θα επικυρωθεί στο Eurogroup της 24ης Μαΐου.

Σε όλα τα ζητήματα έχουμε κλείσει και ξέρουμε ακριβώς τι έχουμε να κάνουμε μέχρι το Eurogroup της 21ης Ιουνίου. Πολλά πράγματα αρχίζουν να γίνονται. Μερικά είναι δύσκολα τεχνικά. Πρέπει να τρέξουμε και να είμαστε οργανωμένοι. Άρα, στο Εurogroup της 21ης Ιουνίου -όπως σας έχω πει πολλές φορές, υπάρχουν τα τρία – τέσσερα κομμάτια του παζλ τα οποία πρέπει να μπουν στη θέση τους. To πρώτο (σ.σ. η 4η αξιολόγηση) ήδη έχει πάρει το δρόμο του. Ίσως την Τετάρτη ή την Πέμπτη να έχουμε
περισσότερες πληροφορίες για το χρέος, πώς δηλαδή έχει πάει η συζήτηση ανάμεσα στους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ. Επίσης, στις 21 Ιουνίου θα συζητηθεί και η μεταμνημονιακή παρακολούθηση.

Tέλος σχετικά με τα ζητήματα για τα οποία σας είχα πει ότι είναι αγκάθια, θεωρώ ότι τώρα λύθηκαν με έναν τρόπο ικανοποιητικό για την ελληνική πλευρά. Προφανώς σε μερικά πράγματα έπρεπε να βάλουμε λίγο νερό στο κρασί μας, αλλά γενικά θεωρώ ότι η συζήτηση έγινε πολύ δημιουργικά και επί της ουσίας. Στα πιο πολλά σημεία είμαι πολύ ευχαριστημένος.

Αστερίσκοι από το ΔΝΤ

Με αστερίσκους για τα δημοσιονομικά και τις μεταρρυθμίσεις εμφανίστηκε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο δεν συνυπέγραψε την ανακοίνωση των θεσμών αλλά εξέδωσε ξεχωριστή δήλωση στην οποία αναφέρεται και στις συνεχιζόμενες συζητήσεις για την ελάφρυνση του χρέους:

Αποστολή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου επισκέφθηκε την Αθήνα στις 16~19 Μαΐου για να συζητήσει τις πολιτικές που θα μπορούσαν να υποστηριχθούν σε ένα προληπτικό πρόγραμμα από το ΔΝΤ. Η αποστολή έκανε καλή πρόοδο και θα συνεχίσει τις επόμενες ημέρες  τις συζητήσεις με τις αρχές από την έδρα του ΔΝΤ, επικεντρώνοντας σε κάποια παραμένοντα θέματα στις δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Παράλληλα, συνεχίζονται οι συζητήσεις με τους επίσημους πιστωτές της Ελλάδας με στόχο τη σύναψη των απαραίτητων εγγυήσεων για την ελάφρυνση του χρέους που απαιτείται για το προληπτικό πρόγραμμα από το ΔΝΤ. Η αποστολή συνεργάστηκε με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς στην τέταρτη και τελευταία αξιολόγησή τους επί του προγράμματος του ESM.

Είναι σαφές ότι υπάρχει ακόμη σημαντική απόσταση ανάμεσα στην Ευρωζώνη και το Ταμείο, γεγονός που καθιστά αμφίβολη την ενεργοποίηση του προγράμματος του ΔΝΤ μέχρι το Eurogroup της 21ης Ιουνίου και συνακόλουθα μέχρι το τέλος του προγράμματος του ESM. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, το πιθανότερο σενάριο είναι να παραμείνει το Ταμείο ως «επόπτης» στο μεταμνημονιακό σχήμα και να μην ενεργοποιήσει το πρόγραμμα προληπτικής γραμμής που έχει αιτηθεί η Ελλάδα. Σε αυτήν την περίπτωση, οι αποφάσεις για την ελάφρυνση του χρέους θα βρίσκονται κοντά στις γερμανικές και ολλανδικές επιθυμίες που προβλέπουν την ‘σαλαμοποίηση’ των μεσοπρόθεσμων μέτρων, με μια πρώτη δόση μέτρων τον Ιούλιο/Αύγουστο και τα επόμενα μέτρα να εφαρμοστούν σταδιακά μέχρι το 2020 και ανάλογα με νέες επικαιροποιημένες αναλύσεις βιωσιμότητας του χρέους (DSA), αλλά και επιβεβαίωση της πλήρους συμμόρφωσης της Ελλάδας με τις πρόνοιες του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος 2018~2022.

Eurogroup: Πρώτα η αξιολόγηση, μετά το χρέος

Απέφυγαν οι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης να λάβουν αποφάσεις για την ελάφρυνση του χρέους κατά την άτυπη συνεδρίαση του Eurogroup στη Σόφια την Παρασκευή και έθεσαν ως πρώτη προτεραιότητα την ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης εντός του Μαΐου.

Ουσιαστικά η καθυστέρηση στη λήψη απόφασης για το χρέος οφείλεται στο γεγονός ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν έχει καταλήξει ακόμη στην τελική της θέση για το ζήτημα. Ο χρόνος όμως έχει αρχίσει να πιέζει αρκετά, αφού το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν μπορεί να λάβει απόφαση για το αν θα συμμετάσχει τελικά στο πρόγραμμα αν δεν δει πρώτα την τελική πρόταση της Ευρωζώνης για την ελάφρυνση του χρέους ώστε να συντάξει τη δική του DSA (μελέτη βιωσιμότητας χρέους), βάσει της οποίας θα αποφασίσει το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Ταμείου. Ευρωπαϊκή πηγή πάντως έλεγε χθες πως ‘πιθανότατα’ μέχρι τα μέσα Μαΐου θα υπάρχει η τελική θέση της Ευρωζώνης για το χρέος και θα ανακοινωθεί επίσημα στη συνεδρίαση του Eurogroup της 24ης Μαΐου.

Τι επιδιώκει η ΕΚΤ

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πάντως πιέζει για εμπροσθοβαρή και σαφή ελάφρυνση του χρέους βάσει ενός αυτόματου μηχανισμού, ώστε να πεισθούν οι αγορές πως το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο. Η τοποθέτηση του μέλους του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Benoît Cœuré στη συνέντευξη Τύπου ήταν σαφέστατη. H βασική επιδίωξη της ΕΚΤ, σύμφωνα με πληροφορίες από τη Φρανκφούρτη, είναι να υπάρξει πολύ σύντομα αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τους οίκους αξιολόγησης σε «επενδυτική» βαθμίδα [investment grade], ώστε να γίνονται αποδεκτά τα ελληνικά ομόλογα από την ΕΚΤ ως ενέχυρα από τις ελληνικές Τράπεζες. Όπως έχω γράψει εδώ και μήνες, η άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να ζητήσει προληπτική γραμμή στήριξης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας θα αφήσει την Ελλάδα χωρίς πρόγραμμα και έτσι η ΕΚΤ είναι αναγκασμένη να άρει το waiver που έχει εφαρμόσει για την Ελλάδα από τον Ιούνιο του 2016 και με βάση το οποίο οι ελληνικές Τράπεζες έχουν πρόσβαση σε φθηνή χρηματοδότηση από την ΕΚΤ εκτός του ELA. Οι τέσσερεις οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης έχουν όμως διαμηνύσει ότι για να υπάρξει σημαντική αναβάθμιση του rating Ελλάδας είναι απαραίτητη μια σαφής και χωρίς αστερίσκους και ενδιάμεσες εγκρίσεις ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, γι αυτό και η ΕΚΤ πιέζει προς αυτήν την κατεύθυνση.

Πολιτικά τοξικό ζήτημα για τη Γερμανία και την Ολλανδία

Το ζήτημα όμως της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους είναι ένα πολιτικά τοξικό ζήτημα για τις κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Ολλανδίας. Και στις δυο αυτές χώρες η κοινή γνώμη θεωρεί την ελάφρυνση χρέους της Ελλάδας περίπου ως ηθικό έγκλημα, ενώ τα λαϊκά μέσα ενημέρωσης και τα αντιευρωπαϊκά κόμματα προωθούν την παραπληροφόρηση πως ελάφρυνση χρέους σημαίνει απώλεια χρημάτων για τους φορολογουμένους. Mόνο ο αρθρογράφος του Stern Andreas Hoffmann έγραψε ένα εξαιρετικό άρθρο όπου αναλύει το γιατί η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους δεν θα πλήξει καθόλου τους Γερμανούς φορολογουμένους. Στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα όμως υπάρχουν ισχυρές αντιδράσεις καθώς θεωρούν ότι μια ενδεχόμενη ελάφρυνση του ελληνικού χρέους θα είναι αχρείαστο εκλογικό δώρο προς το ακροδεξιό AfD και το φιλελεύθερο FDP ενόψει των κρίσιμων τοπικών εκλογών του Οκτωβρίου στα κρατίδια της Βαυαρίας και της Έσσης. Υπό αυτό το πλαίσιο, δεν θα αποτελεί έκπληξη εάν η γερμανική κυβέρνηση προσπαθήσει να καθυστερήσει τις αποφάσεις για το χρέος ακόμη και μετά τη λήξη του προγράμματος, ώστε να ξεπεραστεί ο σκόπελος των εκλογικών αναμετρήσεων του Οκτωβρίου. Αντίστοιχα προβλήματα υπάρχουν και στην Ολλανδία, όπου η κυβέρνηση Ρούτε επιβίωσε οριακά την προηγούμενη εβδομάδα από πρόταση μομφής και δέχεται ισχυρότατη αντιπολίτευση από το νεοφερμένο αντιευρωπαϊκό κόμμα «Φόρουμ για τη Δημοκρατία».

«Σημαντικότερη προτεραιότητα η έγκαιρη ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης»

Ο Πρόεδρος του Eurogroup Mario Centeno επιβεβαίωσε στη συνέντευξη Τύπου πως για την Ευρωζώνη προέχει αυτήν τη στιγμή η έγκαιρη ολοκλήρωση της τέταρτης και τελευταίας αξιολόγησης του προγράμματος. Οι θεσμοί θα επανέλθουν στην Αθήνα στις 14 Μαΐου με στόχο να επιτευχθεί staff-level agreement εντός μιας εβδομάδας, ώστε στο Eurogroup της 24ης Μαΐου να επιβεβαιωθεί η ολοκλήρωση τη αξιολόγησης. Πρόκειται βέβαια για έναν φιλόδοξο στόχο αφού όπως είναι γνωστό εκκρεμούν περίπου 80 προαπαιτούμενα.

Προς «ενισχυμένη εποπτεία»

Το μοντέλο της «ενισχυμένης εποπτείας» για την Ελλάδα εξετάζει το Eurogroup για την μεταπρογραμματική περίοδο, όπως ανέφερε ο Centeno. Πρόκειται για ένα μοντέλο εποπτείας το οποίο εντάσσεται στο ευρωπαϊκό Σύμφωνο Σταθερότητας & Ανάπτυξης και περιγράφεται με αρκετές λεπτομέρειες στο άρθρο 3 του Κανονισμού 472/2013. Στον Κανονισμό αναφέρεται πως οι θεσμοί θα πραγματοποιούν «τακτικές αποστολές επιθεώρησης», χωρίς μεν να ορίζεται συγκεκριμένος αριθμός αποστολών, αλλά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να συντάσσει εκθέσεις συμμόρφωσης και προόδου ανά τρίμηνο, είναι λογικό και οι αποστολές να γίνονται ανά τρίμηνο άρα τέσσερεις φορές το χρόνο.

Πως θα χτιστεί το ‘cash buffer’

Ολόκληρη η στρατηγική της Κυβέρνησης για την αυτοδύναμη χρηματοοικονομική πορεία της χώρας μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας βασίζεται στο περίφημο «cash buffer» («μαξιλάρι ρευστότητας»), το οποίο θα λειτουργεί ως οιονεί ασπίδα ασφαλείας σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν μπορέσει να αντλήσει από τις αγορές τα απαραίτητα κεφάλαια για την εξυπηρέτηση των χρηματοδοτικών της αναγκών.

Ενώ όμως ακούμε διάφορα νούμερα για το ύψος αυτού του cash buffer, εν τούτοις δεν έχει υπάρξει καμία επίσημη ενημέρωση από την ελληνική κυβέρνηση για τις λεπτομέρειες αυτού του μαξιλαριού ρευστότητας και από ποιές πηγές θα καλυφθεί. Αφού λοιπόν το Υπουργείο Οικονομικών κρατάει κλειστά τα χαρτιά του, απευθύνθηκα στους θεσμούς και έλαβα πολύτιμη πληροφόρηση και στοιχεία από Ευρωπαίο αξιωματούχο. Με βάση λοιπόν τους υπολογισμούς των θεσμών και την πληροφόρηση που αυτοί έχουν από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, το cash buffer αναμένεται να φτάσει τα 16,4 δισεκατομμύρια ευρώ με τη λήξη του προγράμματος τον Αύγουστο. Η ανάλυση ανά μήνα περιγράφεται στον ακόλουθο πίνακα:

Υπό όρους η χρήση της τελευταίας «υπερδόσης» από τον ESM

Βλέπουμε λοιπόν πως το cash buffer αρχίζει ουσιαστικά να κτίζεται από αυτόν τον μήνα με την εκταμίευση της υποδόσης των 5,7 δισεκατομμυρίων ευρώ και αποκτά την τελική του μορφή με την «υπερδόση» των 11,7 εκατομμυρίων ευρώ από τα αδιάθετα ποσά του δανείου των 86 δις του ESM. Όπως ανέφερε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος, η διάθεση της «υπερδόσης» στην Ελλάδα αναμένεται να γίνει με συγκεκριμένους όρους και το ποσό θα δεσμευθεί σε ειδικό λογαριασμό ώστε να μην διατεθεί για «προεκλογικές παροχές». Ανοικτό παραμένει ακόμη αν τα χρήματα θα εκταμιευθούν από τον ESM και θα «κλειδωθούν» σε ειδικό λογαριασμό στην Τράπεζα της Ελλάδος ή αν θα παραμείνουν «in escrow» στον ESM. Είναι φανερό πως οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης έχουν θορυβηθεί από την παροχολογία και την «καθαροεξοδολογία» της Κυβέρνησης και ετοιμάζονται να πάρουν τα μέτρα τους.

Άγνωστος ο χρόνος νέας εξόδου στις αγορές

Στα νούμερα του cash buffer δεν έχει υπολογιστεί νέα έξοδος στις αγορές με έκδοση ομολόγου, παρότι υπήρξαν τις προηγούμενες εβδομάδες φήμες για έκδοση ομολόγων ετήσιας και 10ετούς διάρκειας. Είναι σαφές ότι η πορεία της απόδοσης του πρόσφατου επταετούς ομολόγου δεν ήταν η αναμενόμενη και η Κυβέρνηση δεν θέλει να ρισκάρει ακόμη για νέα έκδοση ενώ και οι συνθήκες στις διεθνείς αγορές δεν είναι ιδανική.

«Θα αρκεί μέχρι και το 2020»

Σύμφωνα με τους θεσμούς, το cash buffer θα αποδειχθεί επαρκές για τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας μέχρι και το 2020, ακόμη και αν η Κυβέρνηση δυσκολευθεί να αντλήσει σοβαρά κεφάλαια από νέες εκδόσεις ομολόγων για οποιοδήποτε λόγο. Η αισιοδοξία αυτή των Ευρωπαίων αξιωματούχων στηρίζεται και στην πολύ πιθανή κατ’ αυτούς μερική εξαγορά του υπολοίπου του δανείου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου προς την Ελλάδα. Όπως λένε στις Βρυξέλλες, μια τέτοια εξέλιξη θα έδινε στην Ελλάδα ένα επιπλέον περιθώριο ρευστότητας άνω των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Εύσημα αλλά όχι δόση από το Eurogroup

Πολλά εύσημα για την ολοκλήρωση του “99%” των προαπαιτουμένων, όχι όμως και την έγκριση της εκταμίευσης της δόσης των 5,7 δισεκατομμυρίων ευρώ επιφύλασσε για την Ελλάδα το Eurogroup της Δευτέρας.

Αιτία για τη μη εκταμίευση της δόσης είναι η μη επαρκής εφαρμογή των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, όπως περιγράφεται αναλυτικά στην έκθεση συμμόρφωσης των θεσμών, αλλά και η καθυστέρηση της έγκρισης από το Συμβούλιο της Επικρατείας του Προεδρικού Διατάγματος για το project στο Ελληνικό. Η εκταμίευση της δόσης μετατίθεται πλέον για μετά τα μέσα Μαρτίου, αφού εκκρεμεί ακόμη η συγκρότηση της αρμόδιας επιτροπής οικονομικών του γερμανικού κοινοβουλίου.

Το σχετικό ανακοινωθέν αναφέρει λιτά πως «το Eurogroup ενημερώθηκε για την περαιτέρω πρόοδο που επιτεύχθηκε από την Ελλάδα ως προς την εφαρμογή των υπόλοιπων προαπαιτουμένων της τρίτης αξιολόγησης του προγράμματος. Η εφαρμογή τους αποτελεί προϋπόθεση για την εκταμίευση της επόμενης δόσης της οικονομικής βοήθειας που είναι διαθέσιμη στο πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας». Ο Πρόεδρος του Eurogroup Mario Centeno ήταν πιο θερμός πάντως στις δηλώσεις του και ανέφερε πως τα νέα από την Ελλάδα είναι «εξαιρετικά». «Οι θεσμοί μας ανέφεραν πως η Ελλάδα εφάρμοσε όλα τα προαπαιτούμενα. Ήταν μια τεράστια προσπάθεια από την ελληνική κυβέρνηση, η οποία δείχνει ισχυρή ιδιοκτησία του προγράμματος. Από τα 110 προαπαιτούμενα, μόνο 2 εξακολουθούν να εκκρεμούν, τα οποία είναι εκτός του ελέγχου της κυβέρνησης. Είμαι βέβαιος ότι και αυτά μπορούν να εκκαθαριστούν σύντομα από τους θεσμούς. Η μπάλα είναι επίσης στο δικό μας γήπεδο τώρα. Απαιτούνται εθνικές διαδικασίες για την έγκριση εκταμίευσης ύψους 5,7 δισεκατομμυρίων ευρώ μόλις οι θεσμοί επικυρώσουν την ολοκλήρωση των εκκρεμών προαπαιτουμένων. Το Eurogroup θα στραφεί τώρα στα επόμενα στάδια του προγράμματος του ESM και θα διασφαλίσει ότι το πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων θα επεκταθεί πέραν της περιόδου του υφιστάμενου προγράμματος. Όπως υποσχέθηκα στο προηγούμενο Eurogroup, έχουν ήδη ξεκινήσει οι τεχνικές εργασίες για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους», είπε ο Centeno.

O Επίτροπος Pierre Moscovici ανέφερε πως τη Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου ξεκινά η τέταρτη αξιολόγηση στην Αθήνα και ότι όλα τα προαπαιτούμενα θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έγκαιρα ώστε να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για τη λήξη του προγράμματος στο Eurogroup της 21ης Ιουνίου. Πρόσθεσε δε ότι οι εταίροι της Ευρωζώνης θα συνεχίσουν να στηρίζουν την Ελλάδα και μετά τη λήξη του προγράμματος ώστε να γίνει ξανά ένα «φυσιολογικό» μέλος της Ευρωζώνης και πως η «υποστήριξη» μετά θα είναι σε ένα νέο πλαίσιο, «πιο δημιουργικό» και θα αποτελέσει μέρος του νέου «story», το οποίο απομένει ακόμη να γραφτεί.

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του ESM Klaus Regling ανέφερε πως η ελληνική Κυβέρνηση παρέδωσε τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου και πως σκοπός του προγράμματος είναι να έχουν εξοφλεί όλες οι οφειλές μέχρι τον Αύγουστο.

Λεκτική αψιμαχία Τσακαλώτου-Draghi

Μια σπάνιας έντασης λεκτική αψιμαχία μεταξύ του Ευκλείδη Τσακαλώτου και του Mario Draghi συνέβη στα πλαίσια της συνεδρίασης του Eurogroup. Όπως έγινε γνωστό από αξιωματούχους που ήταν παρόντες στην αίθουσα, ο Έλληνας Υπουργός διαμαρτυρήθηκε πολύ έντονα σε παρατήρηση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι οι Έλληνες συμοβολαιογράφοι πρέπει να αρχίσουν να διεκπεραιώνουν τους ηλεκτρομνικούς πλειστηριασμούς, διότι κινδυνεύουν να εκτροχιαστούν τα προγράμματα μείωσης των κόκκινων δανείων των Τραπεζών. Ο Draghi επίσης παρατήρησε δεικτικά πως η απόδοση του πρόσφατου 7ετούς ομολόγου αυξάνει συνεχώς μετά την έκδοσή του. Ο Πρόεδρος του Eurogroup προσπάθησε πάντως να υποβαθμίσει το περιστατικό, λέγοντας ότι «δεν ήταν κάτι το ιδιαίτερο» και πως συχνά υπάρχουν «ζωντανές και έντονες συζητήσεις» στις συνεδριάσεις του Eurogroup.

Επιμένει κατά της προληπτικής γραμμής ο Τσακαλώτος

Επιμένει ο Υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος να είναι αντίθετος στη λήψη προληπτικής πιστωτικής γραμμής από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος, όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στους Financial Times.

Παρ’ ότι πολλοί παράγοντες των αγορών και αναλυτές θεωρούν ότι μια τέτοια προληπτική γραμμή είναι αναγκαία για να απαλειφθούν οι αγωνίες και αμφιβολίες που υπάρχουν ότι η Ελλάδα μπορεί να παρεκκλίνει από τη μεταρρυθμιστική της πορεία μετά από μια ‘καθαρή έξοδο’, ο Τσακαλώτος επιμένει η χώρα δεν πρέπει να προχωρήσει σε μια τέτοια συμφωνία, ισχυριζόμενος ότι δεν υπάρχει διάθεση ανάμεσα στα κράτη της Ευρωζώνης να παράσχουν μια τέτοια πιστωτική γραμμή αλλά και ότι αφού θα δημιουργηθεί το ‘μαξιλάρι ρευστότητας’ (cash buffer) που θα περιλαμβάνει περίπου 18 δις, δεν έχει νόημα η πιστωτική γραμμή από τον ESM. “Δεν μπορείς να έχεις και cash buffer και προληπτική πιστωτική γραμμή ταυτόχρονα. Πόσα χρήματα να έχεις πια στο πλάι;” ανέφερε ο Έλληνας Υπουργός.

Ο Τσακαλώτος ανέφερε επίσης ότι η Κυβέρνηση επιθυμεί μια «όσο πιο καθαρή έξοδο γίνεται», παραδεχόμενος ωστόσο ότι είναι πιθανόν να υπάρξουν κάποιοι όροι που θα συνδεθούν με την ελάφρυνση του χρέους, αλλά «αυτοί δεν θα έχουν σχέση με την οικονομική πολιτική». Προανήγγειλε δε πως με το σχέδιο «ανάπτυξης» που θα παρουσιάσει η Κυβέρνηση τον Απρίλιο θα καλυφθούν όλες οι ανησυχίες των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης για την πορεία της Ελλάδας μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος. «Προσπαθούμε να είμαστε προδραστικοί. Θα παραδώσουμε μέχρι τον Απρίλιο ένα νέο στρατηγικό σχέδιο, φιλικό προς την ανάπτυξη και κοινωνικά ευαίσθητο. Εμείς θα αναλάβουμε την κυριότητα ενός τέτοιου σχεδίου. Γνωρίζουμε ότι πρέπει να συνεχίσουμε τις μεταρρυθμίσεις και πρέπει να πάρουμε μερικά κοινωνικά μέτρα για ολόκληρη την κοινωνία που θα συγκρατήσουν τη μεταρρυθμιστική κόπωση. Είχαμε οκτώ χρόνια κρίσης, τώρα οι άνθρωποι θέλουν να δουν τους καρπούς της ανάκαμψης να διαχέονται», ανέφερε ο Τσακαλώτος.

Ιδιαίτερη χρήσιμη και μάλλον αναγκαία η προληπτική γραμμή του ESM

Παρ’ όλους τους ισχυρισμούς του Ευκλείδη Τσακαλώτου, είναι απόλυτα συμβατή η ταυτόχρονη ύπαρξη του cash buffer και μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής ECCL ή PCCL από τον ESM. Η γραμμή αυτή δεν χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα μεγάλη, ούτε να γίνουν εκταμιεύσεις. Η ύπαρξή όμως θα προστατεύσει τη χώρα από δυο επικίνδυνες εξελίξεις. Πρώτον, την ανάκληση του waiver από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μια εξέλιξη που προκαλέσει μεγάλα προβλήματα ρευστότητας στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αφού δεν θα αναγκαστεί να παρέχει μεγαλύτερες εγγυήσεις και να πληρώνει μεγαλύτερο κόστος για να χρηματοδοτήσεις την ελληνική Οικονομία. Δεύτερον, θα εφησυχάσει τις αγορές ότι η πορεία της χώρας παραμένει στο δρόμο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και έτσι θα είναι πιθανότερη η επιτυχής άντληση χρημάτων από τις αγορές ομολόγων με χαμηλά επιτόκια, οι οίκοι αξιολόγησης θα αναβαθμίσουν και άλλο την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας και οι διεθνείς επενδυτές θα νοιώσουν πιο ασφαλείς να επενδύσουν στην Ελλάδα. Η Κυβέρνηση όμως θέλει να αποφύγει τους όρους (conditionality) που συνεπάγεται οποιοδήποτε πρόγραμμα του ESM για να υποστηρίξει το προεκλογικό αφήγημα της «καθαρής εξόδου».

 

Αναβάθμιση της Ελλάδας από την Fitch σε ‘Β’ με θετικές προοπτικές

Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch αναβάθμισε χθες την Ελλάδα από την κατηγορία ‘Β-‘ στην κατηγορία ‘Β’ με προοπτική ‘Θετική’.

Η Fitch αναφέρει στο σκεπτικό της πως αναμένει τη βελτίωση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και αναμένει τη επιτυχή ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης και την έγκριση των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους από το Eurogroup. Ο οίκος αξιολόγησης τονίζει επίσης ότι «το ευνοϊκό προφίλ του δημόσιου χρέους της Ελλάδας συνεπάγεται χαμηλό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους παρά το υψηλό ονομαστικό μέγεθός του» και πως «η μέση διάρκεια ωρίμανσης του χρέους είναι ευνοϊκή και κυμαίνεται στα 18 έτη, που είναι από τις μεγαλύτερες διάρκειες ανάμεσα σε όλες τις αξιολογήσεις κρατικού χρέους που διενεργεί η Fitch».

«Καθαρή έξοδος» και σύνδεση της εξυπηρέτησης του χρέους με την πορεία του ΑΕΠ

Η Fitch προβλέπει στην αξιολόγησή της ότι θα υπάρξει «καθαρή έξοδος» στο τέλος του προγράμματος, χωρίς να συμφωνηθεί μεν κάποια προληπτική πιστωτική γραμμή, αλλά με συνέχιση «σημαντικών δεσμεύσεων» («significant conditionality») από την Ελλάδα προς την Ευρωζώνη. Αναμένει επίσης πως «τουλάχιστον ένα μέρος» από τα μη χρησιμοποιηθέντα κεφάλαια του δανείου του ESM (γύρω στα 27,4 δις) θα δοθεί στην Ελλάδα για τη δημιουργία σημαντικού «μαξιλαριού ρευστότητας» ενόψει της πλήρους εξόδου της Ελλάδας στις αγορές. Παράλληλα η Fitch θεωρεί πως δημιουργείται το απαραίτητο consensus ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης ώστε τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους να συνδεθούν με τη μεσοπρόθεσμη πορεία της αύξησης του ΑΕΠ και πως αν τελικά αποφασιστεί κάτι τέτοιο, «θα αποτελούσε σημαντική εξέλιξη καθώς θα αύξανε την εμπιστοσύνη πως το χρέος της γενικής κυβέρνησης θα παραμείνει σε βιώσιμη πορεία σε περίπτωση δυσμενών συγκυριακών εξελίξεων».

Μειωμένο το πολιτικό ρίσκο

Ο διεθνής οίκος εκτιμά επίσης ως μειωμένους τους κινδύνους που προέρχονται από το πολιτικό πεδίο και πως θα είναι δύσκολο για την Κυβέρνηση να επιστρέψει σε παλιές πρακτικές που θα αποκλίνουν από τους στόχους που θα έχει δεσμευθεί με τους δανειστές, ενώ για τη στάση της Νέας Δημοκρατίας αναφέρει πως έχει «μικρότερη αντίθεση» στα μέτρα του προγράμματος και πως είναι «ισχυρά φιλοευρωπαϊκή».

«Η Οικονομία ανακάμπτει»

Θετικά βλέπει η Fitch και την πορεία της ελληνικής Οικονομίας καθώς προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,1% το 2018 και 2,6% το 2019, λόγω κυρίως της ενίσχυσης των εξαγωγών και παρά την πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης. «Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας προς το εξωτερικό σε συνδυασμό με μια σταθερή εξωτερική ζήτηση έχουν υποστηρίξει την αύξηση των εξαγωγών. H αύξηση της διάθεσης για επενδύσεις, η μείωση της ανεργίας και η συνέχιση της μείωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες αναμένεται να ενισχύσουν τη εσωτερική ζήτηση», σημειώνει η Fitch.

«Οι Τράπεζες μειώνουν τα NPEs αλλά οι κίνδυνοι παραμένουν σημαντικοί»

Για τον τραπεζικό κλάδο η Fitch αναφέρει ότι πως «εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις», καθώς τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) εξακολουθούν «πεισματικά» να βρίσκονται στο 50% στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2017, αν και τα σχέδια των Τραπεζών για τη μείωσή τους πηγαίνουν καλά. «Αναμένουμε συνέχιση της βελτίωσης της ποιότητας του ενεργητικού των Τραπεζών, αλλά πιστεύουμε πως οι κίνδυνοι εφαρμογής [των σχεδίων] είναι ακόμη σημαντικοί».